Omgaan met emoties en weerstand

De agrarische sector is aan verandering onderhevig en hierbij komt de nodige weerstand kijken. Gedwongen verandering van bedrijfsvoering, de financiering van het bedrijf wordt niet verlengd, of veranderend beleid dat de huidige manier van ondernemen onmogelijk maakt. Kortom, als adviseur kom je niet altijd alleen maar goed nieuws brengen. Je kan hierbij te maken krijgen met heftige uitingen van verdriet, woede, angst of radeloosheid.

Op een boerderij is bijna alles praktisch. Er is veel denk- en doe-werk. Stilstaan bij de emoties die gepaard gaan met verlies gebeurt bijna niet. Rouwen wordt niet geaccepteerd. Of het nu gaat om een dode koe, een mislukte oogst of  het overlijden van een naaste, het wordt veelal afgedaan met de zin “we moeten verder”. Als adviseur kan het verleidelijk zijn om in deze denkstijl mee te gaan. Op korte termijn stress reducerend, op lange termijn ondermijnend voor de samenwerking.

De agrariër staat onder druk en daarmee de adviseur ook

Verlies van zekerheden rondom de voortzetting van het bedrijf, voldoende inkomsten en het kunnen blijven voldoen aan de vele regels vanuit de overheid, banken en zuivelverwerkers, kruipt onder de huid. Uitspraken als “kop d’r veur”, “sterk zijn”, of “gewoon vergeten” bepalen voor veel mensen in de agrarische sector de wijze waarop ze met emoties omgaan. Emoties kunnen verdrongen worden, maar van binnen stapelen ze zich op, totdat de man met de hamer zich aandient. In de agrarische sector heerst een cultuur van hard werken en je problemen vooral zelf op lossen. Logische reden hiervoor is dat veel werk solistisch is en er daardoor niet altijd hulp van collega’s in geschakeld kan worden. Een voordeel is dat je hierdoor multifunctioneel wordt, van alle markten thuis. Een nadeel is dat in geval van persoonlijke problematiek er ook geen hulp gezocht wordt en het hoofd langzaam maar zeker steeds voller raakt, waardoor in het meest extreme geval, zelfs suïcide een eigen oplossing kan zijn.

Omgaan met emoties is niet altijd makkelijk

Wanneer emoties als blijdschap, angst en verdriet er niet mogen zijn, is het verleidelijk om in boosheid te blijven hangen. Boosheid staat ontwikkeling in de weg. De vele protestacties in de afgelopen jaren zijn hier een voorbeeld van. De boer is boos, voelt zich Calimero en ‘schopt’ vanuit die rol tegen alles en iedereen aan. De dialoog ontbreekt. Op zijn beurt krijgt de adviseur hier op dagelijkse basis mee te maken. De adviseur is specialist op inhoudelijk vlak maar wordt steeds vaker geconfronteerd met boze, neerslachtige of zelfs suïcidale boeren. Daar heb je als adviseur niet mee leren omgaan. De adviseur hoeft geen sociaal werker te worden, maar handvatten om op de juiste manier om te gaan met emoties komen steeds vaker van pas.

“Je kan een ander niet verder helpen, dan je zelf gekomen bent”

Weerstand is een vorm van betrokkenheid

Als adviseur in de buitendienst sta je in de frontlinie; je ziet en voelt de directe impact van beleid op de agrariër. De emotionele emmer zit vol en de adviseur krijgt daarvan soms de volle laag. Is het hek eenmaal van de dam, dan is het een hele kunst om het gesprek weer constructief te voeren. Kritische noten die de agrariër kraakt, kunnen door de adviseur worden opgevat als kritiek. Logisch ook, want niet alle opmerkingen zijn altijd even terecht. Ondanks je goede bedoelingen, zit je voor je het weet, jezelf en de keuzes van je organisatie te verdedigen tegenover de agrariër. De agrariër voelt zich niet gehoord of begrepen, en de adviseur is hard aan het werk om de agrariër te overtuigen van zijn of haar zienswijze. Met als gevolg dat er nog meer verwijten over de tafel vliegen en dat de verbinding ver te zoeken is. Aan het eind van het gesprek gaan beide partijen ontevreden uit elkaar en staat de relatie verder onder druk.

Hoewel het misschien niet altijd zo ervaren wordt, is weerstand in feite een vorm van betrokkenheid. De ander laat zien dat het hem aan het hart gaat, wat er gebeurt, en geeft daar uiting aan. Toch is het voor de adviseur niet altijd even makkelijk om goed om te gaan met weerstand. Hoe kan je zo’n gesprek toch goed afsluiten? Welke praktische handvatten zijn er om, om te gaan met kritiek en weerstand? Welke valkuilen wil je vermijden? En hoe houd je ook je eigen emoties in de hand?

Van monoloog naar dialoog

In plaats van twee partijen die een monoloog houden, leren we de adviseur de verbinding met de agrariër te herstellen, zonder daarbij over de eigen grenzen te gaan. Van twee partijen die een monoloog houden, naar dialoog. We introduceren de theorie rondom veranderprocessen en het omgaan met kritiek en weerstand en de deelnemers gaan hier praktisch mee aan de slag. Aan het eind van deze training heeft de adviseur de tools in handen om de regie in gesprekken te behouden, goed om te gaan met heftige emoties, en heeft aan den lijve ervaren wat de praktische impact is van deze aanpak.

In deze training

• Leer je verschillende fases van verandering herkennen, inclusief de emoties die hierbij horen;
• Leer je valkuilen bij het omgaan met emoties te herkennen en ervaar je zelf wat (niet) werkt;
• Krijg je inzicht in jouw eigen manier van omgaan met emoties en wat dit betekent voor jou als professional;
• Krijg je handvatten voor passende manieren van omgaan met emoties, afhankelijk van de fase waarin de ander zich bevindt;
• Leer je gevoelens en behoeften bespreekbaar te maken;
• Leer je inschatten of de ander al toe is aan een toekomstscenario, of nog niet en wat dan te doen.